Motto: „Gospodarka leśna realizowana przez Lasy Państwowe wcale nie dąży do równowagi pomiędzy funkcją społeczną, przyrodniczą i gospodarczą lasów, ale na pierwszym miejscu stawia tę ostatnią”.
Co więcej, funkcję gospodarczą Lasy Państwowe (PGL LP) często realizują jako jedyną, a pozostałe funkcje nie są brane pod uwagę przez tę instytucję. Można ową osobliwość zauważyć w Lasach Oliwskich, stanowiących południowy fragment Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (TPK). Masową wycinkę drzew na tym obszarze społeczeństwo odbiera jako zamach na jego prawo do pobytu w lesie z możliwością godnego, efektywnego odpoczynku oraz licznych kontaktów z przyrodą. Wiele osób traktuje masową wycinkę także jako zagrożenie ich bezpieczeństwa: możliwość zatopienia miasta w czasie opadów nawalnych, pogorszenie warunków aerosanitarnych, niekorzystne zmiany lokalnego mikroklimatu itp. Leśnicy tłumaczą wycinkę drzew koniecznością realizowania wytycznych zawartych w Planie Urządzania Lasu. Tymczasem dokument ten nie musi być bezwzględnie realizowany. Co więcej, przy jego uchwalaniu powinien być brany pod uwagę głos społeczny. Bowiem lasy państwowe, podporządkowane Skarbowi Państwa, są własnością nas wszystkich. I to najbardziej denerwuje leśników, którzy czują się wręcz właścicielami puszcz, lasów, borów, zagajników, łącznie stanowiących ok. 30% powierzchni Polski.
Próby dialogu z pracownikami LP z Nadleśnictwa Gdańsk niczego nie rozwiązały. Panowie w zielonych mundurach zachowywali się wyniośle, traktując swoich interlokutorów jako osoby niekompetentne, posługujące się wyłącznie emocjami. Konkludując: wg nich aby rozmawiać o lasach trzeba mieć ukończone studia na Akademii Rolniczej o kierunku leśnym (analogicznie: aby jechać autobusem jako pasażer, należy posiadać aktualne prawo jazdy).
Ale do konkretów. W latach 90. XX w. w dolinie Samborowo grupa przyrodników wytyczyła ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną. Ukazała się nawet książka opisująca w szczegółach ową ścieżkę. Tymczasem Nadleśnictwo Gdańsk planuje wycinkę drzewostanów rosnących w strefie wytyczonej ścieżki. Zasada dobrych praktyk, na którą powołują się leśnicy, stanowi, że zawsze należy zbadać obszar działań gospodarczych pod względem występowania tam różnorodności biologicznej; dotyczy to m.in. miejsc zakładania rębni. Tego nie uczyniono w oddziale 121 leśnictwa Matemblewo, gdzie przebiega wspomniana ścieżka edukacyjna, oraz w oddziale 119 leśnictwa Renuszewo, gdzie obecnie trwa masowa wycinka drzewostanów. Skąd ta pewność? Ponieważ na obu obszarach przyrodnicy stwierdzili obecność gatunków szczególnej troski. I tak w oddziale 121 występuje na korze dębów przeznaczonych do wycięcia porost złociszek jaskrawy (z. żółty) Chrysothrix candelaris, mający status CR na Czerwonej Liście, tzn. jest gatunkiem na granicy wymarcia. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Na tym samym obszarze występuje inny porost pawężnica łuseczkowata Peltigera praetextata, wpisana na Czerwoną Listę z kategorią VU, czyli gatunków o dużym ryzyku wymarcia. Znaleziono tu grzyb makroskopijny kolczakówkę żółtobrązową Hydnellum compactum, znajdującą się pod ścisłą ochroną oraz na Czerwonej Liście w kategorii E, do której należą gatunki wymierające w Polsce; prawdopodobieństwo ich przeżycia jest niewielkie, jeśli będą trwały obecne czynniki zagrożenia. Rzadkością jest należący do bioty grzybów workowych Elaphocordyceps longisegmentis - pasożyt podziemnych grzybów jeleniaków, odnotowany na siedmiu krajowych stanowiskach. W wymienionym oddziale rośnie gnieźnik leśny Neottia nidus-avis, reprezentujący bezzieleniowe storczyki. Ma on status gatunku pod ochroną częściową.
Ostatnie badania wykazały, że w obu wymienionych oddziałach leśnych (119 i 121) występuje epifityczny mech gładysz (gładyszek) paprociowaty Homalia trichomanoides. Jest on wskaźnikiem lasów pierwotnych i poddano go ochronie częściowej. Jego obecność jest kolejnym dowodem ciągłego trwania tutejszych lasów od czasów ich powstania około 8000 lat temu i ich naturalnego charakteru. W oddziale 119, już po dokonanej wycince drzew, stwierdzono trzy kolejne gatunki pod ochroną częściową: mchy – tujowiec tamaryszkowaty Thuidium tamariscinum i miechera spłaszczona Neckera complanata oraz rzadki, podawany głównie z rejonów górsko-podgórskich wątrobowiec miedzik płaski Frullania dilatata. Siedliska bogate w gatunki szczególnej troski, jak to w oddziale 119, powinny podlegać ochronie jako cenne, włączone do obszarów referencyjnych. Zamiast tego są one bezwzględnie eksploatowane, stąd - zdaniem niezależnych specjalistów - gospodarka leśna w TPK jest antyekologiczna. Według nich różnorodność biologiczna dolin Samborowo i sąsiedniej Zielonej kwalifikuje je do ochrony rezerwatowej.
Powyższa lista nie obejmuje wszystkich interesujących, zagrożonych wymarciem gatunków. Jest tylko przykładem lekceważenia społeczeństwa i bagatelizowania przez decydentów z Nadleśnictwa Gdańsk ustanowionego prawa. Prawa, które chroni ojczystą przyrodę, ale także i sam „warsztat pracy” leśników. Bowiem las bogaty w różnorodność biologiczną jest lasem zdrowszym, bardziej odpornym na różne zagrożenia biotyczne oraz abiotyczne. Pytanie, co się dzieje w trójmiejskich lasach jest ciągle aktualne.
Posłowie
Leśnicy pozytywnie zareagowali po umieszczeniu na internetowej stronie fundacji Fidelis Siluas notatki o planowanej wycince dębów ze złociszkiem jaskrawym w Dębim Żlebie (Samborowo). Otóż zlikwidowali nadrzewne oznaczenia dokonane sprayem i mające kształt kropy (drzewo do wycięcia). Powstało nowe oznaczenie w postaci litery E („obiekt ekologiczny”). Tak oznaczone drzewa miały pozostać w lesie. To novum i pierwszy krok gospodarza lasu w stronę ochrony tego obszaru. Jako społeczeństwo liczymy, że drzewostany rosnące w strefie ścieżki ekologicznej pozostaną nietknięte. Stanowią one jedynie drobną cząstkę Lasów Oliwskich, liczących 6000 ha, i mają przecież służyć wraz z innymi komponentami lasu do społecznej edukacji.
Marcin Stanisław Wilga - instruktor ochrony przyrody PTTK
Gdańsk
fotki poniżej Marcin S. Wilga
Komentarz - uzupełnienie Sławomir Zieliński
motto do uzupełnienia (zaczerpnięte z FP Michał Książek): "obecność leśniczego nie jest warunkiem koniecznym procesu fotosyntezy"
Marcin w tekście powyżej odnosi się do walorów dolin Samborowo i Zielonej w Trójmiejskim PK. Gwoli uzupełnienia i poszerzenia oglądu Czytelniczek i Czytelników załączam fragment mojego tekstu z operatu ochrony zwierząt w zakresie bezkręgowców projektu planu ochrony TPK wykonywanego przez Klub Przyrodników. Proszę pamiętać, że to "tylko" bezkręgowce i że swój walor w tym obszarze reprezentują także inne grupy stworzeń oraz tzw. "przyroda nieożywiona" - tutaj ma ona walor WYBITNY !!!
doliny Samborowo i Zielona
metryczka: rpDSiZ
Proponowana forma ochrony. Rezerwat przyrody
Opis: Dwie niewielkie doliny o wspólnym wylocie w okolicy ul. Abrahama w sąsiedztwie gdańskiej dzielnicy Strzyża. Dna dolin, otoczone zboczami pagórów morenowych z płatami buczyn i grądu, zajęte są przez mozaikę świeżych i wilgotnych łąk, zbiorowisk zaroślowych i łęgów. Niezwykle bogata w gatunki mykolora, interesująca flora. Miejscami, zwłaszcza w Dolinie Zielonej, postępuje dynamiczna sukcesja wtórna zbiorowisk zaroślowych – to efekt zarzucenia użytkowania łąk, zwłaszcza wykaszania. W dolinie Samborowo zlokalizowana jest od ponad 20 już lat ścieżka dydaktyczna.
Antropopresja. Znaczna presja spacerowiczów, z których część prowadzi psy nie umocowane na smyczy. Intensywna sztampowa gospodarka leśna w zbiorowiskach nazboczowych lasów.
Walor entomofauny. Jeden z najcenniejszych entomologicznie obiektów na Pomorzu Wschodnim. Jedno z dwóch znanych w tym regionie stanowisk biegacza tęcznika mniejszego (drugie znajduje się w otulinie TPK), podobnie żuka zacnika (drugie stanowisko w Puszczy Darżlubskiej), analogicznie kózki ziolarki (drugie zlokalizowane jest w otulinie TPK). Występowanie kilku interesujących gatunków innych chrząszczy, w tym ciołka matowego (czerwona lista). Stwierdzenie naturowego motyla czerwończyka nieparka, rzadkiego w TPK mieniaka tęczowca i kilku innych interesujących gatunków motyli. Unikatowy taksocen muchówek z rodziny bzygowatych, z kilkama gatunkami z czerwonych list, np. szałaśnicą Sericomyia lappona i kilkoma innymi szczególnie interesującymi przyrodniczo taksonami. Występowanie rzadkiego (jak dotąd) na Pn Polski szarańczaka długoskrzydlaka sierposza.
| Rząd | Rodzina | Nazwa łacińska | Status |
| Orthoptera Prostoskrzydłe | Tettigoniidae Pasikonikowate | Phaneroptera falcata | RR |
| Coleoptera Chrząszcze | Cerambycidae Kózkowate | Stenurella bifasciata | RR |
| Anaglyptus mysticus | RR, WO | ||
| Oxymirus cursor | RR, WO | ||
| Phytoecia nigricornis | RR | ||
| Plagionotus detritus | RR | ||
| Tenebrionidae Czarnuchowate | Diaperis boleti | RR | |
| Lucaenidae Jelonkowate | Dorcus parallelipipedus | CzLZ (VU), RR, WO | |
| Platycerus caraboides | RR | ||
| Carabidae Biegaczowate | Carabus coriaceus | OC, RR, WO | |
| Calosoma inquisitor | OC, RR, WO | ||
| Scarabaeidae Poświętnikowate | Gnorimus nobilis | RR | |
| Trichius fasciataus | WO | ||
| Silphidae Omarlicowate | Dendroxena quadripunctata | RR | |
| Chrysomelidae Stonkowate | Cryptocephalus octopunctatus | RR | |
| Staphylinidae Kusakowate | Lordithon lunulatus | RR | |
| Hymenoptera Błonkówki | Apidae Pszczołowate | Bombus terrestris | OC, WO |
| Lepidoptera Motyle | Papilionidae Paziowate | Papilio machaon | CzLZ (LC), WO |
| Nymphalidae Rusałkowate | Nymphalis antiopa | RR, CzLZ (R),WO | |
| Apatura iris | CzLZ (LC), RR, WO | ||
| Zygaenidae Kraśnikowate | Zygaena ephialtes | WO | |
| Lycaenidae Modraszkowate | Lycaena dispar | OS, N2000, CzLZ (LC) | |
| Diptera Muchówki | Syrphidae Bzygowate | Arctophila superbiens | RR |
| Epistrophe grossulariae | RR, WO | ||
| Brachypalpoides lentus | CzLZ (DD), RR | ||
| Helophilus affinis | RR, WO | ||
| Hammerschmidtia ferruginea | CzLZ (DD), RR, WO | ||
| Helophilus pendulus | WO | ||
| Myolepta dubia | CzLZ (DD), RR, WO | ||
| Sericomyia silentis | CzLZ (DD), RP/NCP, WO | ||
| Sericomyia lappona | CzLZ (NT), RR, WO | ||
| Temnostoma bombylans | WO | ||
| Tachinidae Rączycowate | Phasia hemiptera | RR, WO |
Walor innych grup bezkręgowców. Stwierdzono występowanie unikatowego na północy Polski ślimaka ostrokrawędzistego, ponadto świdrzyka żeberkowanego i ślimaka winniczka oraz pająka kołosza wielobarwnego, a także kiełża zdrojowego (patrz tabela poniżej).
| Rząd | Rodzina | Nazwa łacińska | Status |
| Pulmonata płucodyszne | Helicidae Ślimakowate | Helix pomatia | OC, WO |
| Helicigona lapicida | CzLZ (NT), OC, RR, WO | ||
| Clausiliidae Świdrzykowate | Macrogastra latestriata | CzLZ (NT), WO | |
| Araneae Pająki | Araneidae Krzyżakowate | Aculepeira ceropegia | WO |
| Amphipoda Skorupiaki | Gammaridae | Gammarus pulex | WO |
Zalecenia. Zdaniem autora optymalną formą ochrony ekosystemów leśnych byłaby tutaj ochrona ścisła, m.in. z uwagi na wymogi ekologiczne bioty saproksylobiontycznych owadów, ale także ochronę przeciwpowodziową i potrzeby konsumpcyjne (ujęcie wód pitnych) mieszkańców Gdańska. Dno doliny – wskazana ochrona czynna. Wygaszanie gospodarki leśnej na zboczach doliny do czasu utworzenia rezerwatu, ze szczególnym uwzględnieniem pozostawiania martwych drzew i ich fragmentów, zwłaszcza na liniach spływu (ochrona przeciwpowodziowa i saproksylobiontów). Ochrona mokradeł, z uwagi na wymagania ekologiczne hydrobiontycznych owadów, np. z rodzaju Sericomyia spp. Z uwagi na bliskość lokalizacji szkół, przedszkoli, domu spokojnej starości, Uniwersytetu Gdańskiego, siedziby Zarządu TPK i Centrum Edukacji Ekologicznej, rezerwat może pełnić modelową rolę w lokalnej edukacji przyrodniczej.