MIKROBIOTOP

Sławomir Zieliński

W dniu 1 XII 2024 r. wybraliśmy się nad Wisłę - w nasz ulubiony rejon w okolicy Wiosła Małego i Wiosła Dużego. To przepiękne tereny eksplorowane naukowo już na początku XX wieku, m.in. przez przyrodników z ośrodka poznańskiego - dr. Feliksa Krawca i prof. Adama Wodziczkę. Jednym z efektów ich i późniejszych prac poznawczych było utworzenie na zboczu doliny Wisły dwóch rezerwatów przyrody chroniących m.in. roślinność kserotermiczną (ciepłolubną).

W naszej wycieczce wzięły udział osoby powiązane formalnie lub sympatyzujące z Fundacją Fidelis Siluas oraz Wschodniopomorskim Kołem Terenowym Klubu Przyrodników (Iwonka Zielińska, Danka Czachor, Ola Sabatowska, Marcin S. Wilga, Michał Kochańczyk, Brunon Wołosz, Marceli Wołosz, Sławek Zieliński). A także przesympatyczna suczka Akamia.

Poniżej fotorelacja. Starałem się zachować chronologię czasową spaceru. Zdjęcia autorstwa: Michała Kochańczyka (MK), Marcina S. Wilgi (MSW) i Sławka Zielińskiego (SZ). Enigmatyczne (z biegu i bez konsultacji 🙂 ) opisy zdjęć autorstwa SZ. Jest okazja do porównań ducha i sposobu dokumentacji przyrodniczej przez 3 fotografów. 🙂

Miłych wrażeń.

Sławomir Zieliński (SZ)

Przycytuję Pawła Pawlaczyka, co się tutaj nieczęsto zdarza. To Jego informacja była inspiracją napisania tej krótkiej notatki. Przy okazji - pozdrawiam Cię Pawle.

I zapraszam Chętne/Chętnych do zapisania się na listę wiadomości Klubu Przyrodników - adres e-mail jak niżej.

Wyróżnienie fragmentu cytacji Pawła, finezyjnego, nie powiem - SZ.

Źródło: wiadomoscikp@eko.org.pl [5 XII 2024r. Paweł Pawlaczyk]:

(...) Według informacji podanej przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, 4 grudnia 2024 r. Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska wydali zarządzenia ustanawiające w Polsce 53 nowe rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni ponad 3 400 ha. W rzeczywistości na stronach internetowych Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska podano wczoraj informacje o uznaniu 44 rezerwatów.

Są to obiekty zaproponowane przez Lasy Państwowe w ramach akcji 100 rezerwatów na 100-lecie LP – zaproponowania ochrony tych skrawków przyrody, które przetrwały 100  letnią historię Lasów Państwowych (...).

RDOŚ w Gdańsku: Olszowe Źródliska, Siwe Bagno, Sowie Torfowiska, Okuniewo, Jezioro Sosnówek, Jezioro Żabionek, Nożyńskie Mszary, Pyszne Torfy.

Poniżej komentarz SZ

1. Posłużyłem się przykładem wschodniopomorskim, gdyż "koszula najbliższa ciału".
2. Podzielam zdanie części przyrodników i aktywistów ekologicznych z naszego regionu, i pewnie także z innych obszarów Polski, że nie mamy do czynienia ze 100-leciem PGL Lasy Państwowe, lecz z 33-leciem - to czas jaki upłynął od wprowadzenia w życie uwłaszczającej leśników z PGLLP na dobrach narodowych Ustawy z dnia 28 września o lasach.
3. Ja się całe życie uczę 🙂 - z ww przykładu regionu gdańskiego wynika, że LP czczą swoje "100-lecie" ustanowionymi rezerwatami jeziornymi lub innymi mokradłowymi (torfowiska, źródliska, itp.). .....
4. ... czyli takimi, gdzie gdyby wjechał harvester czy wszedł pilarz z pilarką, to ponad wszelką wątpliwość by tam już na zawsze jeden z drugim pozostał.
5. Ilustruję ten materiał jw fotką wykonaną przez siebie samego mniej więcej w tym czasie, w którym wprowadzono w życie wspomnianą ww Ustawę. To projektowany od ponad 30 lat rezerwat przyrody "Dolina Mirachowskiej Strugi". Chyba najlepiej i najwszechstronniej naukowo opracowany teren z proponowanych do ochrony rezerwatowej w naszym regionie.
6. Ten projektowany rezerwat zawiera się w granicach projektowanego Kaszubskiego Parku Narodowego.
7. Zdecydowana większość tego leśnego refugium fragmentu zbocza doliny Łeby podlega administracyjnie pod Lasy Państwowe...
8. ... i co? .... i nic...
9. ... nie ma to jak "las w jeziorze"...
10. ... póki co jednak, w jeziorze jeszcze nie tną ...
11. ... ale, kto wie .... czym nas jeszcze zaskoczą rzekomo obecnie reformowane Lasy Państwowe ?

PS. polecam przy okazji tematycznie zerknięcie na

https://kp.org.pl/pl/rezerwaty-przyrody-czas-na-comeback/projektowane-i-proponowane-rezerwaty/wojewodztwo-pomorskie-morze ...

...i pozdrawiam drugi filar Klubu Przyrodników, Kolegę Andrzeja Jermaczka, koordynującego od dziewięciu już lat jw akcję Klubu w województwie pomorskim.

Sławomir Zieliński

W dniu 27 XI 2024r., reagując na konkretną terenową sugestię naszego Przyjaciela i aktywisty ekologicznego Inicjatywy Dzikie Karpaty Pawła Szutowicza, przeszliśmy się po lesie w okolicy gdyńskiej dzielnicy Grabówek. Przeszliśmy się, tj. Brunon Wołosz, Marceli Wołosz, suczka Akamia i piszący te słowa, po obszarze oddziałów 259, 260 leśn. Zwierzyniec, Nadl. Gdańsk i okolicy w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym.

I co? I ciągle to samo... tj. w lesie bez zmian. Tną. Jedno jest natomiast aż za nadto symptomatyczne, i do dostrzeżenia "tego czegoś" nie potrzeba wykształcenia leśnego. I to się dzieje w Trójmiejskim PK nie tylko tu - dzieje się powszechnie. Tzw. rębnie z grupy IV, np. IVd i ponadto inne "niższego sortu (z grupy rębni częściowych i gniazdowych II i III), "pogłaskane" ideologią rzekomo najbardziej "proekologicznej" i ponoć zajebiście pro-przyrodniczej rębni tzw. przerębowej nr V, przybierają niespodziewanie (w "realu") formułę rębni nr I - tj. zupełnej. Formułę najbardziej szkodliwego przyrodniczo sposobu hodowli i zagospodarowania lasu. Na takim terenie (peryglacjalnego "bad landu"), unikatowego w skali Europy, a i świata. Ważnego przyrodniczo, krajobrazowo i społecznie. PGL Lasy Państwowe się po prostu proszą o zawiadomienie do prokuratury.

Na tej konkretnej powierzchni postępowanie LP szczególnie irytuje: dominacja siedlisk buczyn (kwaśnej i żyznej), gleby wyjątkowo podatne na erozję (z grupy gleb rdzawych i brunatnych), bardzo urozmaicona konfiguracja terenu - duże różnice wysokości względnych, mocne nachylenia pagórów morenowych itd.

Zapraszam do przejrzenia fotorelacji.... autor zdjęć: S. Zieliński

Sławomir Zieliński

Materiał przedstawiony poniżej, tj. skany:

tematycznej informacji pióra Lubomiry Jankowskiej ze Słownika Polskich Towarzystw Naukowych (Tom. II, część I, Ossolineum PAN Biblioteka w Warszawie, 1990r.) nt. Towarzystwa Przyrodniczego (TP)

oraz

artykułu pióra Marcina Ręczmina pt. "Ukradziony pomnik. Obyczaje. Gdańsk nie szanuje własnej historii." i "zajawki" pióra Marka Wąsa pt.: "Głaz Gralatha i my z PRL" - obydwa teksty z Gazety Wyborczej 1 września 2000r.

to tylko mój tutaj "techniczny" przyczynek do przypomnienia, może zapoczątkowania wreszcie dyskusji stosownych i kompetentnych gdańskich gremiów opiniotwórczych i decyzyjnych w sprawie reaktywacji Muzeum Przyrodniczego, które było jednym z największych i ponadto modelowych osiągnięć światowej sławy TP... Tak. Towarzystwa Przyrodniczego z tego miasta. Z Gdańska właśnie. Wielokrotnie w "najnowszej" historii o tym pisano, wzmiankowano. Pisali i wzmiankowali m.in. Marcin S. Wilga i piszący te słowa. Co więcej idea i sposób działań TP stał się inspiracją dla wielu pro-środowiskowych gremiów do podejmowania obserwacji i badań przyrodniczych i pokrewnych, organizacji poznawczych wycieczek terenowych w różne miejsca Pomorza Gdańskiego, publikacji o przyrodzie, przeprowadzania cyklicznych tematycznych konkursów, spotkań, zakładania sekcji przyrodniczych w szkołach ... itd. Warto byłoby, aby władze Gdańska, uczelnie tego miasta i inne światłe instytucje przypomniały sobie o tym "zapomnianym regionalnym skarbie". Przypomnę: Towarzystwo Przyrodnicze było unikatem w skali światowej. No i aby te światłe gremia podjęły stosowne działania dla reaktywacji TP i Muzeum Przyrodniczego. W "dawnych" czasach Muzeum to mieściło się w Zielonej Bramie. Poszerzamy wiedzę! Zapraszam do lektury - skany poniżej.

Dziękuję Pawłowi Szutowiczowi, Marcinowi S. Wildze i Brunonowi Wołoszowi za inspirację wystawienia wreszcie tego materiału. Miłej lektury.

pierwotna wersja tytułu: Usłyszałem w Radiu TOK FM

Marcin S. Wilga

uwaga administratora strony: artykuł pochodzi z archiwum Marcina; napisany został na początku XXI w. i nie był nigdzie publikowany; ujrzał światło dzienne po wielu latach, bo Borsuki czasami robią porządki. 🙂

W Radiu Tok FM usłyszałem, że "zdrowie jest wartością społeczną". W uzasadnieniu tej tezy znalazła się także i taka myśl: "zdrowe społeczeństwo, to mniejsze obciążenie finansowe dla państwa". Wymieniono też i inne towarzyszące tej tezie hasła: szczęście ludzkie, zadowolenie, satysfakcja z życia itd. Zatem zdrowie powinno należeć do priorytetów, którymi zajmuje się nowoczesne, demokratyczne państwo.

Naukowcy od dawna badają m. in. długowieczność społeczeństwa polskiego i porównują ją z długowiecznością społeczeństw Europy Zachodniej. Okazuje się, że Polacy żyją średnio o 8 lat krócej niż mieszkańcy tamtego regionu. Co jest tego powodem, to pytanie, które nurtuje specjalistów opieki zdrowotnej, psychologów i socjologów. W badaniach wymienia się kilka czynników: złe odżywianie ("zły" cholesterol = ryzyko choroby wieńcowej, zabójcze rodniki = ryzyko miażdżycy), niższy poziom opieki zdrowotnej, zanieczyszczenie i zniszczenie środowiska itp. Badania te wykazały, że wymienione czynniki jedynie w ok. 20% wpływają na naszą kondycję zdrowotną, co przekłada się w takim samym stopniu na przeciętną długość życia (dane te pochodzą z British Medical Journal). Prawdopodobnie znacznie większą rolę odgrywa styl życia, warunki psychospołeczne oraz dieta i palenie tytoniu. Tytoń od dekady przestał być reklamowany, a w miejscach publicznych zabrania się jego palenie. Panuje moda na zdrowsze posiłki, powszechne jest promowanie potraw z warzyw i owoców. Pozostaje zatem problem zdrowego stylu życia. Zajmujący się tym specjaliści wskazują na negatywne zjawiska mobbingu, stalkingu i ogólnie stresu. Przy czym stres na niskim poziomie może działać pozytywnie, gorzej jeśli jego nadmiar powoduje problemy natury zdrowia psychicznego. Gdańsk i Pomorze Gdańskie przodują w kraju jeśli chodzi o choroby psychiczne ( Moritz 2012).

Badania wykazały, że panaceum na ów stres może być szeroko rozumiana rekreacja w środowisku przyrodniczym (spacery, fotografowanie przyrody, malowanie krajobrazów, zbieranie grzybów itp.) oraz uprawianie sportu: biegi, biegi na orientację, kolarstwo itd. Wspaniałym terenem do uprawiania tych dyscyplin sportowych jest obszar lasu, gdzie powietrze jest mniej zanieczyszczone w porównaniu z obszarem miasta. Przebywanie w lesie stanowi także swoistą formę uprawiania kultury (tak, jak chodzenie do teatru i odwiedzanie muzeów), a świadome poznawanie ojczystej przyrody jest przejawem patriotyzmu.

W Gdańsku takim doskonałym plenerem dla artystów oraz miejscem rekreacji i uprawiania sportu były Lasy Oliwskie. Niestety, zwłaszcza po utworzeniu w 1995 r. Kompleksu Promocyjnego Lasów Oliwsko-Darżlubskich teren ten powoli zaczął tracić swoje walory dla wspomnianych form odpoczynku. Było to następstwo intensywnej wycinki drzewostanów w wyniku podniesienia etatu rębnego oraz obniżenia wieku rębności, wprowadzonych przez Nadleśnictwo Gdańsk. Wycince drzewostanów towarzyszyło niszczenie leśnych duktów i ścieżek dydaktycznych (i naprawianie ich przy pomocy śmieci, gruzu itp.) oraz zapoczątkowanie procesów erozyjnych na zboczach oliwskich dolin polodowcowych. Zjawisko to opisali w krytycznych artykułach i listach mieszkańcy Gdańska, Kazimierz Danowski (1987), Lech Dubowik (1999), Maciej Jagodziński (2004) i inni.

Przed laty na obszarze TPK osuszano leśne torfowiska i inne mokradła. Spowodowało to pewien deficyt wody. Obecnie, dla zahamowania tego niekorzystnego zjawiska, wprowadza się tzw. małą retencję, przywraca dawne tereny zalewowe potoków itp. Warto zauważyć, że w 2001 r. podczas powodzi obszar Oliwy ocalał od zalania. Inaczej było we Wrzeszczu i śródmieściu Gdańska. Należy to tłumaczyć faktem wylesienia części strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej w zalanych rejonach i zabudowaniu jej osiedlami mieszkaniowymi. Oliwa dzięki obecności obszaru zalesionego, który pochłonął znaczną część wód opadowych, nie została podtopiona. Nie powinno to dziwić, bowiem dane dotyczące erozji wodnej różnych obszarów, wskazują na lasy jako miejsca o najwyższym stopniu retencyjności, i tym samym najmniejszej erozji wodnej; najmniejszą retencyjność wykazują obszary miejskie – za mało zieleni, za dużo betonu. Jednak wspomniane lasy muszą być w miarę naturalne: o nie wydeptanej przez ludzi ściółce, braku zaczątków erozji na zboczach, zawierające starodrzewy i liczny leżący posusz, bogatą florę runa oraz mnogość organizmów epifitycznych (mchy na pniach drzew, nadrzewne porosty) itp. Niestety, tych wszystkich wymogów obecnie Lasy Oliwskie już nie spełniają. A intensywna wycinka może spowodować, że kolejna powódź wskutek wystąpienia opadów nawalnych nie ominie także Oliwy.

Innym mankamentem wprowadzenia intensywnej gospodarki leśnej jest proces tzw. wulgaryzacji gatunków roślin, grzybów i zwierząt. Bowiem gospodarka ta wg prof. dr. hab. Jacka Herbicha z Uniwersytetu Gdańskiego "niedostatecznie uwzględnia ochronę przyrody, prowadząc do zaniku rzadkich oraz przyrodniczo cennych zbiorowisk, a także stanowisk roślin, zwierząt i grzybów, ubożenia oraz zniekształcania flory i fauny" (Przewoźniak 2001). Warto pamiętać, że obszar Lasów Oliwskich, położony w strefie krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej, posiada unikatową w skali świata budowę geomorfologiczną (peryglacjalny bad land). Polodowcowe doliny są płaskodenne i mają strome zbocza, co jest następstwem panowania wiecznej zmarzliny w okresie ustępowania lądolodu skandynawskiego już od ok. 13,5 tys. lat temu. Bogata rzeźba terenu sprzyja powstawaniu przeróżnych mikrosiedlisk o odmiennych warunkach topoklimatycznych, co skutkuje dużą różnorodnością biologiczną, sukcesywnie redukowaną przez obecną gospodarkę leśną. Na obszarze Lasów Oliwskich spotykamy jeszcze szereg gatunków rzadkich, pod ochroną prawną, mających charakter organizmów o górsko-podgórskim typie zasięgu. Wiele z nich reprezentuje gatunki wpisane na czerwoną listę roślin i grzybów Polski oraz Pomorza Gdańskiego (m.in. Wojewoda i Ławrynowicz 2006, Markowski i Buliński 2004).

Autora szczególnie interesuje ekologia grzybów wielkoowocnikowych regionu gdańskiego, stąd przy okazji zajął się problematyką ochrony tych organizmów. Otóż badania macromycetes wykazały obecność 738 gatunków w Lasach Oliwskich (grudzień 2014 r., Wilga i Wantoch-Rekowski 1995-2014)¹. Dla porównania w Parku Narodowym Bory Tucholskie odnotowano nieco ponad 400 gatunków, podobnie w Słowińskim Parku Narodowym. W Dolinie Zielonej, w której przeprowadzono w 2014 r. intensywny wyrąb, znaleziono 204 gatunki macromycetes (Wilga 2004). W sąsiedniej dolinie – Samborowie w latach 90. odnaleziono 154 gatunki (Wilga i in. 1998); obecnie liczba ta jest co najmniej dwa razy większa. Tak duża różnorodność gatunkowa mykobioty w obu dolinach została zauważona przez autorów opracowania pt. "Studia przyrodniczo-krajobrazowe województwa pomorskiego", którzy proponowali utworzenie w tym miejscu rezerwatu przyrody (Czochański i Kistowski (red.) 2006). Niestety, pomysł ten nie doczekał się realizacji, podobnie jak postulat utworzenia rezerwatu przyrody w Dolinie Radości. Co więcej, proponowany do ochrony fragment cennej buczyny został doszczętnie ogołocony z okazów starych, dziuplastych, pozytywnie wpływających na różnorodność biologiczną Doliny Radości; zniszczona podczas zrębu i transportu droga – ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna, nie została naprawiona do tej pory.

Śledząc negatywne zjawiska, mające miejsce w Lasach Oliwskich, warto ocenić poziom i skuteczność ochrony tamtejszego środowiska przyrodniczego. Otóż instytucja powołana do sprawowania przyrodniczej pieczy nad Trójmiejskim Parkiem Krajobrazowym została obecnie odsunięta od tego zadania. Przy tworzeniu kolejnych planów urządzania lasów nie uwzględniono postulatów i uwag wnoszonych przez tę instytucję. Myślę o zarządzie TPK. Gorzej, że instytucja ta straciła samodzielność i została podporządkowana dyrekcji Parków Krajobrazowych w Słupsku (sprzyja to nie ochronie przyrody, lecz rozrostowi biurokracji). Co więcej, społeczne inicjatywy pracowników tej instytucji w latach 90. zostały oprotestowane przez byłego wojewódzkiego konserwatora przyrody. Zostało to skrytykowane przez profesora dr. hab. Wiesława Fałtynowicza, byłego kierownika Katedry Ekologii Roślin i Ochrony Przyrody, w liście do Gazety Morskiej (19 maja 1998 r.). Profesor pisze: (...) Od kilku lat obserwuję na gruncie zawodowym, z dużą satysfakcją pracę kilku osób z Zarządu Parków Krajobrazowych z formalnie nie istniejącej Pracowni Naukowej. Jestem pełen podziwu, że w tak trudnych warunkach, w jakich pracują, przy kłopotach finansowych i organizacyjnych, robią oni tak dużo dla ochrony i dokumentacji przyrody naszego regionu. Ich zapał do pracy i bezkompromisowość są godne naśladowania. Tymczasem jeden z nich (...) p. Sławomir Zieliński dostał od dyrektora Zarządu naganę. Jest to i zaskakujące, i oburzające. A przede wszystkim jest to kolejny przykład obecności ludzi zdecydowanie niekompetentnych na stanowiskach kierowniczych w instytucjach zajmujących się ochroną przyrody" (Fałtynowicz 1998)².

Otóż deklaracje różnych lokalnych instytucji, że chronią przyrodę, nie mają sensu, bo zanim zacznie się coś chronić, tj. opracuje plan ochrony, trzeba przeprowadzić szczegółowe badania ekofizjograficzne (lekarz zanim zacznie nas leczyć musi postawić właściwą diagnozę, a nie odwrotnie). Wobec tego najpierw trzeba dowiedzieć się co należy ochronić, a potem jak to zrobić w oparciu o przyrodniczą wiedzę i przepisy prawne. A tego się powszechnie nie czyni, z wyjątkiem wybranych rezerwatów przyrody Pomorza Gdańskiego. Zatem deklaracje Nadleśnictwa Gdańsk w temacie ochrony przyrody, sprowadzają się prawie wyłącznie do ochrony drzewostanów, czyli przyszłego surowca drzewnego. Ochrona innych komponentów przyrody TPK nie przynosi zysku ekonomicznego, choć stanowi nakaz wg wielu aktów prawnych, chociażby Ustawy o Ochronie Przyrody, w części poświęconej parkom krajobrazowym. Ogólna myśl zawarta w tych dokumentach głosi, że podczas wykonywania zabiegów techniczno-leśnych w ramach gospodarki leśnej, należy uwzględnić ochronę przyrody. Jak dotąd jest to "wołanie na puszczy".

Marcin S. Wilga – "Borsuk"

Bibliografia

Czochański J., Kistowski M. (red.) 2006. Studia przyrodniczo-krajobrazowe województwa pomorskiego. Pomorskie Studia Regionalne, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk.

Moritz K. 2012. Srebrzysko urządza się na nowo. Portal Trójmiasto, 7 lutego.

Przewoźniak M. (red.) 2001. Materiały do monografii przyrodniczej Regionu Gdańskiego. Trójmiejski Park Krajobrazowy. Tom 6. Przyroda-Kultura-Krajobraz. Wyd. Gdańskie, Gdańsk.

Danowski K. 1987. Był las. Gwiazda Morza nr 10. Wyd. Archidiecezji Gdańskiej, Gdańsk.

Dubowik L. 1999. Nie wycinać w parku. [W:] 30 Dni – listy, nr 10(12).

Fałtynowicz W. 1998. Jestem zbulwersowany. [W:] Gazeta Morska, 19.05.1998 – listy.

Markowski R., Buliński M. 2004. Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Gdańskiego. Endangered and threatened vascular plants of Gdańskie Pomerania. Acta Bot. Cassub. Monographiae, Gdańsk-Poznań.

Wilga M.S. , Fałtynowicz W., Buliński M. 1998. Ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym. Dolina Samborowo. Wyd. Gdańskie, Gdańsk.

Wilga M. S. 2004. Grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes) Doliny Zielonej (Lasy Oliwskie). The report on macromycetes in Zielona Valley (Oliwskie Forests). Przegl. Przyr. 15 (3-4): 3-18.

Wilga M.S., Wantoch-Rekowski M. (1995-2014). Grzyby wielkoowocnikowe (macromycetes) w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym, maszynopis.

Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Red list of the Macrofungi in Poland. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. [W:] MIREK Z., ZARZYCKI K., WOJEWODA W., SZELĄG Z. (red.). Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 53-70.

Jagodziński M. 2004. Lasy Oliwskie lasami eksploatacyjnymi czy ochronnymi? Mat. skierowany do lokalnej prasy w Gdańsku.

1 Obecnie liczba ta wynosi 820 gatunków

2 Następnie pod pretekstem reorganizacji Zarządu osoba ta została pozbawiona pracy w tej instytucji. Z osobistych kontaktów ze Sławomirem Zielińskim dowiedziałem się, że obronił z wyróżnieniem rozprawę doktorską i pracował w hurtowni leków jako magazynier. Obecnie prowadzi prywatną firmę budowlaną. W ten brutalny i bezmyślny sposób pozbywamy się mądrych i kompetentnych ludzi z sektora ochrony ojczystej przyrody – bulwersujące i przerażające.

Sławomir Zieliński

Nosiłem się ze złożeniem tego pisma do Pana Rektora Uniwersytetu Gdańskiego od lat. Wiem, że to trwało zbyt długo. Ale wreszcie dzisiaj się stało. Lepiej późno niż wcale.

Pozdrawiam przemiłe Panie z Kancelarii Rektoratu UG. I dla tych Pań to zdjęcie miłka wiosennego Adonis vernalis z doliny Odry (po stronie niemieckiej) ...

Sławomir Zieliński

.... i prace do projektu tego Planu....

Dzisiaj na Facebooku odczytałem i przejrzałem taki oto materiał mojego Przyjaciela Maćka Jankowskiego z dnia 16 XI 2024r.:

Jakby ktoś miał jeszcze wątpliwości to celem "zrównoważonej gospodarki leśnej" dla Lasów Państwowych jest "przeciwdziałanie zjawisku nadmiernej akumulacji surowca"... (zdjęcia zrobione dziś 400m od ul. Reja w Sopocie)

Wszystkie powyższe fotografie autorstwa Maćka Jankowskiego.

Nie powiem, wiele w życiu (w lesie też) widziałem. I przyznam, że materiał Maćka to jedno z bardziej bulwersujących udokumentowanych wydarzeń, jakie zobaczyłem. Moja reakcja na FB była taka:

"nie komentując wzmiankowanego w komentarzach sformułowania pt. "trąba powietrzna" (? hmm....) .....przecież to:- obszar występowania np. stwierdzonych w pracach do Projektu Planu Ochrony Trójmiejskiego PK cennych puszczańskich chrząszczy: kózki Anoplodera sexguttata i sprężyka Microrhagus lepidus, ponadto np. rzadkiego regionalnie ryjkowca Larinus turbinatus i innych... - obszar istotnie osłabiający zagrożenie powodziowe terasy nadmorskiej, tutaj Sopotu zwłaszcza - obszar realizacji funkcji pozaprodukcyjnych (ekologicznych i społecznych) lokalnych społeczności....tego typu postępowanie tzw. leśników z Nadleśnictwa Gdańsk i RDLP w Gdańsku to jest po prostu NIEZROZUMIENIE NICZEGO (co zostało naukowo "podane im na tacy") albo CYNIZM i HIPOKRYZJA do kwadratu/sześcianu/a może i nieskończoności............... albo i to i to TAKIEGO PRACOWNIKA NAM TUTAJ NIE TRZEBA - PGL Lasy Państwowe jazda z powrotem do budżetówki! ps. na miejscu szeregu Organizacji i Kogokolwiek niezrzeszonego, kto uczestniczy w tzw. konsultacjach z Nadl. Gdańsk w sprawie tzw. Lasów Społecznych natychmiast wycofałbym się z tego typu pudrowanej straty czasu - bo to jest strata WASZEGO czasu, a tzw. leśnicy śmieją się po kątach w kułak... i robią swoje - vide zdjęcia Maćka... dzięki Maćku za czujność społeczną"

i to właściwie tyle... ale może jeszcze to - wyimek z opracowania do projektu Planu Ochrony Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (operat faunistyczny) (2019 rok). autorstwo tego materiału - S. Zieliński

Lasy ekofunkcyjne strefy krawędziowej Trójmiasta. Sopot

Metryczka: LESop

Proponowana forma ochrony. Lasy ekofunkcyjne

Walor entomofauny. Poniżej (tabela) podano szczególnie cenne przyrodniczo gatunki owadów, które zostały stwierdzone w strefie krawędziowej lasów TPK od Sopotu Kamiennego Potoku do Sopotu Wyścigi (Dolina Świemirowska). Do wykazu włączono też te gatunki, które zostały stwierdzone tuż przy granicach TPK od generalnie wschodniej strony Parku, a w przypadku których wiadomo, że:

• ich ekologia (np. rozwój larwalny), baza pokarmowa imagines powiązana jest z obszarem TPK;
• miejsca ich obecnego przebywania i rozrodu, onegdaj połączone ekologicznie z lasami TPK, mają obecnie charakter izolowanych antropopresją ostoi, niektóre być może o cechach refugiów.

Rząd	Rodzina	Nazwa łacińska	Nazwa polska	Status
Coleoptera Chrząszcze	Carabidae Biegaczowate	Carabus violaceus	biegacz fioletowy	bOP, WO
Carabus coriaceus	biegacz skórzasty	OC, RR, WO
Carabus granulatus	biegacz granulowany	bOP, WO
Carabus hortensis	biegacz ogrodowy	bOP, WO
Carabus intricatus	biegacz pomarszczony	OC, RR, WO
Carabus glabratus	biegacz gładki	OC, WO
Carabus nemoralis	biegacz gajowy	bOP, WO
Harpalus pumilus		RR
Oodes heliopoides		CzLZ (VU), RR
Rhizophagidae Obumierki	Rhizophagus bipustulatus		RR
Coccinelidae Biedronkowate	Hippodamia tredecimpunctata		RR
Sospita vigintiguttata		RP
Scarabaeidae Poświętnikowate	Trichius fasciatus	orszoł prążkowany	WO
Valgus hemipterus	krzywonóg półskrzydlak	RR
Osmoderma eremita (ex?)	pachnica próchniczka	N2000, CzKZ (VU), CzLZ (VU), OS, RR, WO
Scolytidae Kornikowate	Ips sexdentatus	kornik sześciozębny	RR
Eucnemidae	Eucnemis capucinus		RR
Cerambycidae Kózkowate	Anastrangalia sanguinolenta	zmorsznik krwisty	WO
Anoplodera sexguttata	zmorsznik sześcioplamy	RR, WO
Pachytodes cerambyciformis	krępień górski	WO
Leptura maculata	pętlak pstrokaty	WO
Prionus coriarius	dyląż garbarz	WO
Rhagium sycophanta	rębacz dębowiec	RR
Tenebrionidae Czarnuchowate	Corticeus unicolor		RR
Lucaenidae Jelonkowate	Dorcus parallelipipedus	ciołek matowy	CzLZ (VU), RR, WO
Sinodendron cylindricum	kostrzeń	WO
Curculionidae Ryjkowcowate	Larinus sturnus		CzLZ (VU), RR
Staphylinidae Kusakowate	Emus hirtus	rabież	CzLZ (NT), RR, WO
Scaphidium quadrimaculatum	łodzik czteroplamek	RR
Tasgius morsitans		CzLZ (DD), RR
Tetratomidae	Tetratoma fungorum		RP
Endomychidae Wygłodkowate	Endomychus coccineus	wygłodek biedronkowaty	RR
Cerylidae	Cerylon histeroides		RR
Chrysomelidae Stonkowate	Prasocuris junci		RR
Oedemeridae Zalęszczycowate	Ischnomera cyanea		RR
Sphaeritidae	Sphaerites glabratus		RR
Nitidulidae Łyszczynkowate	Cyllodes ater		RP
Anthribidae Kobielatkowate	Platysomos albinus	kobielatka siwak	RR
Hymenoptera Błonkówki	Apidae Pszczołowate	Bombus hypnorum	trzmiel parkowy	OC, WO
Bombus terrestris	trzmiel ziemny	OC, WO
Bombus hortorum	trzmiel ogrodowy	OC, WO
Bombus subterraneus	trzmiel paskowany	OC, CzLZ (VU), WO
Bombus pascuorum	trzmiel rudy	OC, WO
Bombus pratorum	trzmiel leśny	OC, WO
Bombus lucorum	trzmiel gajowy	OC, WO
Bombus lapidarius	trzmiel kamiennik	OC, WO
Bombus ruderarius	trzmiel rudonogi	OC, RR, WO
Bombus soroeensis	trzmiel różnobarwny	OC, CzLZ (VU), RP, WO
Bombus sylvarum	trzmiel rudoszary	OC, RR,WO
Sphecidae Grzebaczowate	Pemphredon montanus		RR
Pemphredon austriacus		CzLZ (LC), RP
Lestica subterranea		RP
Didneis lunicornis	skowiec	CzLZ (NT)
Crossocerus cetratus		CzLZ (R), RP, WO
Crossocerus heydeni		PL, RP, CzLZ (DD), WO
Chrysididae Złotolitkowate	Omalus violaceus		CzLZ (LC), WO
Chrysis austriaca		CzLZ (LC), WO
Vespidae Osowate	Dolichvespula media	osa średnia	RR
Polistes nimpha	klecanka polna	RR, WO
Eumenidae Kopułkowate	Eumenes coronatus	kopułka	RP, WO
Symmorphus bifasciatus		CzLZ (DD)
Formicidae Mrówkowate	Campanotus ligniperda	gmachówka drzewotoczna	RR
Lepidoptera Motyle	Lycaenidae Modraszkowate	Lycaena dispar	czerwończyk nieparek	N2000, OS, CzLZ (LC)
Diptera Muchówki	Syrphidae Bzygowate	Brachypalpoides lentus		CzLZ (DD), RR
Arctophila superbiens	fałta	RR
Eupeodes lundbecki		RP
Eupeodes nitens		RR
Hammerschmidtia ferruginea		CzLZ ( DD), RR, WO
Helophilus affinis	gniłun	RR, WO
Helophilus pendulus		WO
Myolepta dubia	kukiełka	CzLZ (DD), RP, WO
Orthonerva geniculata		CzLZ (DD)
Platycheirus granditarsus		RR
Platycheirus rosarum		RR
Platycheirus scutatus		RR
Pocota personata		CzKZ (VU), CzLZ (VU), RR
Rhingia rostrata		CzLZ (DD), RR
Sericomyia lappona	cisznica	CzLZ (NT), RR, WO
Sericomyia silentis	szałaśnica	CzLZ (DD), RR, WO
Brachypalpoides lentus		CzLZ (DD), RR
Chalcosyrphus eunotus		CzLZ (CR), RP
Cheilosia canicularis		WO
Didea alneti		WO
Epistrophe grossulariae		RR, WO
Sphegina clavata		RP
Sphiximorpha subsessilis		RP
Temnostoma vespiforme		CzLZ (DD), RR
Xanthogramma citrofasciatum		RR
Volucella inanis		WO
Volucella zonaria		WO
Conopidae Wyślepkowate	Leopoldius brevirostris	wigornik	RP, WO
Conops scutellatus		RR
Conops strigatus		RR
Tachinidae Rączycowate	Phasia aurigera		CzKZ (EN), CzLZ (EN), RP
Phasia aurulans		RR

Łącznie stwierdzono występowanie 95 gatunków owadów szczególnie cennych przyrodniczo.

Walor innych grup bezkręgowców.

Rząd	Rodzina	Nazwa łacińska	Nazwa polska	Status
Pulmonata płucodyszne	Helicidae Ślimakowate	Helix pomatia	ślimak winniczek	OC, WO

Zalecenia. Wprowadzenie wyżej sformułowanej koncepcji w życie, w oparciu m.in. o podane tutaj walory stwierdzonych gatunków bezkręgowców.

Konkluzja

Stylizowanie na niedouków i "nieogarów" słabo leśnikom z LP (tutaj: Nadleśnictwo Gdańsk i RDLP w Gdańsku) wychodzi. Robienie lokalnych społeczności "w durnia" wychodzi coraz słabiej.

"Nie słyszę, nie widzę" (bo tnę) - ta dewiza ciągle jednak tu jeszcze obowiązuje i jest skuteczna.

Jak długo jeszcze? Nie wiem. Oby jak najkrócej.

Marcin S. Wilga - Borsuk & Sławomir Zieliński

Dawny sąsiad Borsuka został ongiś posiadaczem książki kucharskiej wydanej w XIX wieku. Podczas towarzyskiego spotkania zacytował z niej przepis kulinarny dotyczący dzika. Otóż wykrawa się z niego szynki i podaje na stół pański, a resztę gotuje się z grochem dla służby. Dlaczego przytoczono ten fragment książki? Bo przypomina on do złudzenia relacje pomiędzy korzyścią z lasu dla gospodarzy-leśników i dla jego właściciela – społeczeństwa, które otrzymuje wyłącznie „resztę z grochem”. Brakuje tu podstawowej równowagi i cofa relacje pomiędzy tymi grupami do minionego okresu feudalizmu. Szeroko rozumiani obrońcy polskich lasów właśnie dążą m. in. do zniesienia tej nierówności.

Amerykańscy naukowcy oszacowali, że zysk z wycinki drzew w ich lasach to tylko 10-14 procent. Oznacza to w naszym polskim przypadku – w sytuacji prawnej gdy lasy są własnością społeczną – że 86-90 procent realnego zysku w wyniku wycinki ulega dla nas zatraceniu. Ten zysk to m. in. łagodniejszy mezoklimat, czystsze powietrze bogate w tlen, zdrowa woda pitna, tereny dla rekreacji i pielęgnacji zdrowia psychicznego, ochrona przed zalewaniem miasta przez wody z opadów nawalnych, plenery dla artystów malarzy i fotografów itd.

A prawdziwy, naturalny las po wycince prędko się nie odtworzy (o ile się w ogóle odtworzy). Tym bardziej, gdy ubytek drzewostanów usiłuje się zrekompensować poprzez nasadzenia. Powstanie tu więc, przynajmniej na jakiś niekrótki czas, plantacja drzew. Na etapie uprawy sadzonki będą w dużo większym stopniu niż tzw. odnowienia naturalne narażone na presję patogenicznych grzybów czy wyspecjalizowanych owadów. Owe sadzonki są zestresowane środowiskowo poprzez nieprzystosowanie do specyficznych uwarunkowań gleby, jej termiki, wilgotności itd. oraz relacji z jej frakcją ożywioną (np. mykobiota i fauna glebowa, mykoryzy z wybranymi gatunkami symbiotycznych grzybów, inne zależności o charakterze kooperacyjnym lub konkurencyjnym). Taka plantacja z reguły wykazuje nieadekwatne do przyrodniczych uwarunkowań siedliska i innych komponentów przestrzeni zaniżone wskaźniki tzw. różnorodności biologicznej. Zaś wizualnie stanowi monokulturę gatunkową i wiekową.

Wśród nasadzeń pojawiają się także „ulubione” przez gospodarza lasu tj. leśnika gatunki drzew – obce dla danego rejonu siedliskowo, a nawet geograficznie. Na przykład w Lasach Oliwskich w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym, na siedliskach buczyn i grądów sadzi się sosnę zwyczajną i świerk pospolity. Świerk ten na Pomorzu Wschodnim (Gdańskim) egzystuje poza zasięgiem geograficznym swojego występowania. Obecnie gatunek ten jest masowo usuwany z upraw leśnych w wyniku zainfekowania grzybem Ceratocystis polonica, który przenoszony jest przez chrząszcza kornika drukarza na osłabione okazy drzew w wyniku ich problemów z wilgocią i termiką mikrośrodowiska. Albo mówiąc ogólnie - wskutek zmian klimatycznych. To nic dziwnego – gatunki na stanowiskach poza-zasięgowych „lekko nie mają”. Nasadza się także modrzew europejski i japoński, a nawet kasztanowiec biały (?) - drzewa dla terenów Pomorza obce geograficznie. I według wszelkich prawideł nauk przyrodniczych (w tym leśnych) nie powinny być tu po prostu protegowane w lasach w żaden sposób.

Powyższe sytuacje sprzyjają m. in. gradacjom tzw. owadzich szkodników lasu i nadmiernemu rozwojowi pasożytniczych grzybów. Jest regułą, że w takim sztucznym lesie (uprawach leśnych) brakuje starodrzewu oraz martwego drewna, bo jest ono masowo usuwane jako np. rzekomo „sprzyjające powstawaniu pożaru lasu”. W Trójmiejskim Parku Krajobrazowym starodrzew stanowi 1,6 procenta drzewostanów, a w Lasach Oliwskich zaledwie 0,5 procenta (!). Badania naukowców wykazały, że w naturalnym lesie ów starodrzew powinien stanowić aż około 20 procent. Martwe drewno, ulegając rozkładowi, będzie w przyszłości dostarczycielem biogenów, tak niezbędnych dla prawidłowej egzystencji roślin zielnych runa i drzew; jest to zjawisko samo nawożenia się lasu.

Osobną kwestią pozostaje postrzeganie „starodrzewów” - to znaczy zupełnie co innego dla leśnika z Lasów Państwowych, a co innego dla niezależnego i z reguły dobrze oczytanego przyrodnika.

Oceniając wspomniane relacje pomiędzy leśnikami a resztą społeczeństwa, przywołamy jeszcze jeden przykład; pomijamy tu osoby będące w znakomitych układach osobistych z leśnikami, np. myśliwych tudzież osoby związane rodzinnie z tym zawodem. Otóż skojarzył nam się pomysł w jaki sposób leśnicy chcą ułożyć te nowe relacje ze społeczeństwem – tak jak dokonali tego w dowcipie Arabowie. Otóż przed rzekomą reformą mężczyzna jechał na wielbłądzie, a jego małżonka szła pieszo za wielbłądem. Po przewrocie kulturowym mężczyzna nadal korzystał z wielbłąda, a jego połowica tym razem szła przed wielbłądem.

Śledząc uważnie spotkania proekologicznych działaczy społecznych z leśnikami, odnosimy takie wrażenie, jakie przytoczono w przypadku Arabów. Ów mężczyzna powinien ustąpić kobiecie – czyli nam, właścicielom polskich lasów. No i zsiąść z tego wielbłąda.

Jak uzdrowić sytuację? Można tego dokonać tylko w jeden sposób - poprzez powrót PGL Lasy Państwowe do budżetu i uchwalenie nowej Ustawy o lasach, gdzie priorytetem jest tworzenie i powiększanie obszarów naturalnych i seminaturalnych, a także zahamowanie masowego eksportu drewna. Pisząc o obszarach naturalnych mieliśmy na myśli tworzenie m. in. kolejnych parków narodowych i innych obszarowych form ochrony ojczystej przyrody. Zaś fabryki mebli powinny odstąpić od produkcji meblowych bubli, niezdatnych do eksploatacji po paru latach i produkować wyroby z drewna służące kilku pokoleniom Polaków – to działanie praktyczne i patriotyczne (oszczędzamy lasy).

Czy Polak staje się mądrym wyłącznie po szkodzie? – jak prawi stare polskie przysłowie.

Marcin S. Wilga – Borsuk & Sławomir Zieliński

Sławomir Zieliński

Technikalia

1. Spacer przyrodniczy autora.
2. Data: 5 XI 2024r.
3. Trasa: I Liceum Ogólnokształcące w Pruszczu Gdańskim/obwodnica Pn Pruszcza Gdańskiego/Radunica/Gdańsk-Święty Wojciech/Gdańsk-Lipce/obwodnica Pd Gdańska/Gdańsk-Orunia (Dolna)/obwodnica Pd Gdańska/Gdańsk-Lipce/Borkowo/okolica motocrossu/Rotmanka
4. Autorstwo wszystkich zdjęć: S. Zieliński
5. Zdjęcia pokazano chronologicznie - wedle trasy przejścia.

Wszystkim Wam, którzy tu dobrnęli dziękuję i życzę wszystkiego dobrego.

Sławomir Zieliński

Gdyby Ktoś z szanownych Gości tej strony dysponował niespełna 13 minutami czasu - serdecznie zachęcam do odsłuchania wywiadu ze mną tutaj https://radioslupsk.direct.quickconnect.to:15001/.../Jn8Y...

Dziękuję Panu Mariuszowi Brokos z Polskiego Radia Koszalin za pełną "profeskę".

Ja zaś muszę nauczyć się trzymać moją archaiczną komórkę w stałej odległości od ust , chociaż mój przyjaciel Brunon Wołosz stwierdził, że charakter miejscami "sinusoidalnego" odczytu i emisji mojego głosu może być efektem awarii mikrofonu komórkowego urządzenia.

Pomimo jw życzę miłego odsłuchania! I dzięki Paweł Średziński wiadomo za co , zaś koledze prof. Jarkowi Czochańskiemu za pozytywną recenzję 🙂

Kaszubski Park Narodowy !